อนุรักษ์วิถีชุมชนคนร่อนแร่ นอนแช่ออนเซ็นเมืองในหมอก : ชุมชนบ้านหาดส้มแป้น จังหวัดระนอง

“เมืองฝนแปดแดดสี่” ได้ยินชื่อนี้แล้วคงหนีไม่พ้นจังหวัดระนอง เมืองที่เต็มไปด้วยธรรมชาติสีเขียว สายหมอก และสายฝนอันแสนจะชุ่มฉ่ำแทบตลอดเวลา อีกทั้งยังมีทรัพยากรล้ำค่าอย่างบ่อน้ำพุร้อนจำนวนมากที่มีคุณภาพแร่ธาตุในน้ำพุร้อนดีที่สุดเป็นลำดับต้นๆ ของประเทศไทย และด้วยสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่ของจังหวัดระนองมีลักษณะเป็นภูเขาและที่ราบระหว่างภูเขา ชาวบ้านที่นี่จึงยึดอาชีพการทำเหมืองแร่กันมาอย่างช้านาน แต่ในปัจจุบันนั้น การหาแร่ หรือ ที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “การร่อนแร่” นับว่าเป็นภาพวิถีชีวิตที่หาชมได้ยากมากแล้ว หากแต่ยังมีชุมชนหนึ่งที่ยังคงอนุรักษ์วัฒนธรรมการร่อนแร่ให้คนรุ่นใหม่ได้เรียนรู้ ได้ลองประสบการณ์เหล่านี้ด้วยตัวเอง ผ่านกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านหาดส้มแป้น อำเภอเมือง จังหวัดระนอง

กิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านหาดส้มแป้น อำเภอเมือง จังหวัดระนอง

1. ตื่นเช้าชมทะเลหมอกที่จุดชมวิวบนโบสถ์วัดหาดส้มแป้น

2. สักการะหลวงพ่อท่านคล้าย เดินเล่นริมน้ำ ณ วัดหาดส้มแป้น

3. สูดอากาศบริสุทธ์และชมวิวที่อ่างเก็บน้ำคลองหาดส้มแป้น

4. แวะชมระนองแคนยอน ขุมเหมืองเก่าน้ำสีเขียวมรกต

5. ปั้น “ดินขาว” แร่เศรษฐกิจเมืองระนอง สู่งานเซรามิกสุดล้ำค่า

6. ชมฐานผลิตภัณฑ์ชุมชนสาธิตการทำสบู่และไม้กวาดดอกอ้อ

7. ทานอาหารใต้แบบบ้านๆ ราคาสบายกระเป๋า ที่ร้านสมโชค

8. ใส่หมวกคว้าเลียงไปร่อนแร่ ที่ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาการร่อนแร่

9. ถ่ายรูปเท่ห์ๆ กับรถสองแถวบ้านหาดส้มแป้น ย่านชุมชนเก่า

10. อาบน้ำแร่แช่น้ำร้อนผ่อนคลายสบายตัวที่บ่อน้ำพุร้อนธาริน

* นักท่องเที่ยวสามารถตรวจสอบกิจกรรมที่เหมาะสมในแต่ละช่วง และติดต่อชุมชนล่วงหน้า เพื่อให้ทางชุมชนได้เตรียมความพร้อมในแต่ละกิจกรรมได้อย่างครบถ้วนสมบูรณ์

1. ตื่นเช้าชมทะเลหมอกที่จุดชมวิวบนโบสถ์วัดหาดส้มแป้น รุ่งเช้านี้ก่อนพระอาทิตย์ขึ้น พวกเรามีนัดไปทำกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชนแบบ One Day Trip กันที่ชุมชนบ้านหาดส้มแป้น จังหวัดระนอง โดยมี “คุณจ้า” ผู้ประสานงานการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านหาดส้มแป้น เป็นผู้อาสาที่จะนำกิจกรรมในครั้งนี้ให้พวกเราได้ท่องเที่ยวกันทุกมุมของชุมชนและสัมผัสกับวิถีชาวบ้านอย่างแท้จริง เริ่มที่แรกกันด้วยจุดชมวิวทะเลหมอกยามเช้าบนโบสถ์วัดหาดส้มแป้น ที่ซึ่งสามารถมองเห็นวิวทิวทัศน์ทั้งฝั่งหมู่บ้าน ฝั่งเหมืองเก่า และฝั่งอ่างเก็บน้ำ โดยนักท่องเที่ยวสามารถที่จะขับรถยนต์ส่วนตัวขื้นมาถึงโบสถ์ของวัดหาดส้มแป้น และเดินต่อไปชมวิวมุมสูงของหมู่บ้านที่ถูกล้อมรอบไปด้วยภูเขา พร้อมกับสายหมอกคลอเบาๆ ลอยผ่านไปมา บางวันที่ฝนตกใหม่ๆ ในกลางคืน จะยิ่งมีโอกาสเจอทะเลหมอกที่สวยงามในยามเช้า

2. สักการะหลวงพ่อท่านคล้าย เดินเล่นริมน้ำ ณ วัดหาดส้มแป้น แดดเริ่มส่อง หมอกเริ่มคลาย เราก็ขับรถลงมาด้านล่างของวัดหาดส้มแป้น เข้ามาสักการะกราบไหว้วิหารหลวงพ่อท่านคล้าย สถานที่ซึ่งเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจอยู่คู่ชาวบ้านหาดส้มแป้นมาอย่างช้านาน ภายในบริเวณวัดยังมีสะพานสีแดงข้ามคลองหาดส้มแป้นให้เราได้ไปเดินถ่ายรูปเล่น นั่งดูปลาพลวงธรรมชาติริมน้ำที่หาชมได้ยาก แต่ยังคงหลงเหลืออยู่ให้ได้เห็นกันในคลองหาดส้มแป้น ซึ่งว่ากันว่าเป็นปลาที่จะอาศัยอยู่ในแหล่งต้นน้ำที่มีความสะอาดบริสุทธิ์มากเท่านั้น

3. สูดอากาศบริสุทธ์และชมวิวที่อ่างเก็บน้ำคลองหาดส้มแป้น เดินทางมาต่อกันที่อ่างเก็บน้ำคลองหาดส้มแป้น ตั้งอยู่ในที่สูงล้อมรอบไปด้วยภูเขาทุกทิศทาง ด้วยความสงบเงียบและความบริสุทธ์ของที่นี่นี่เอง ทำให้สถานที่แห่งนี้กลายเป็นอีกหนึ่งจุดพักผ่อนหย่อนใจของชาวระนองและนักท่องเที่ยวที่ได้มาเยือน ไปเดินสูดอากาศบริสุทธ์กันริมอ่างเก็บน้ำ ดูวิวภูเขาเคล้าสายหมอกยามเช้า

4. แวะชมระนองแคนยอน ขุมเหมืองเก่าน้ำสีเขียวมรกต แหล่งท่องเที่ยวที่สวยงามในชุมชนบ้านหาดส้มแป้นยังไม่หมดเพียงเท่านี้ เพราะยังมีอีกหนึ่งสถานที่ซึ่งเป็นที่รู้จักในหมู่นักท่องเที่ยวเลยนั่นก็คือ “ระนองแคนยอน” ขุมเหมืองน้ำสีเขียวมรกตขนาดใหญ่ที่ซ่อนตัวอยู่ในหุบเขา มีจุดถ่ายรูปเป็นสะพานไม้ทอดตัวลงไปในน้ำ ตัดกับน้ำสีเขียวมรกตและไอหมอกที่ลอยขึ้นมาบริเวณผิวน้ำ

5. ปั้น “ดินขาว” แร่เศรษฐกิจเมืองระนอง สู่งานเซรามิกสุดล้ำค่า จังหวัดระนอง เป็นจังหวัดที่อุดมไปด้วยทรัพยากรแร่ธาตุต่าง ๆ จำนวนมาก เป็นแหล่งผลิตดินขาวแหล่งใหญ่ที่สุดในเมืองไทยส่งออกทั้งไทยและต่างประเทศ ซึ่งดินขาวเป็นวัตถุดิบหลักในการนำมาผลิตเซรามิก ชาวบ้านในชุมชนจึงได้จัดตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเซรามิกบ้านหาดส้มแป้น รวมกลุ่มกันแบ่งปันภูมิปัญญาส่งต่อสู่ลูกหลาน อีกทั้งยังสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับแร่ดินขาวที่มีอยู่มากในบริเวณชุมชน นำมาพัฒนาให้เกิดเป็นสินค้าชุมชน โดยจุดเด่นของเซรามิกที่นี่จะเป็นงานเคลือบเซรามิกสีเขียวหยก ซึ่งมีความละเอียดประณีตในการผลิตทุกขั้นตอน ทุก ๆ ชิ้นจะมีลักษณะเฉพาะตัวที่ไม่เหมือนกัน เพราะเกิดจากฝีมือปั้นของคนในชุมชนที่ปั้นขึ้นมาทีละใบ โดยใช้เวลาว่างเว้นจากการทำการเกษตร นอกจากนี้ที่นี่ยังเปิดให้นักท่องเที่ยวได้ลองมาปั้นดินขาวทำเซรามิกเป็นรูปร่างต่าง ๆ หรือจะมานั่งระบายสีงานปั้นเซรามิกรูปร่างน่ารักๆ ก็มีให้เลือกทำกันอย่างครบวงจร

ประมาณการค่าใช้จ่ายกิจกรรมระบายสีเซรามิก 80 บาท/ คน

6. ชมฐานผลิตภัณฑ์ชุมชนสาธิตการทำสบู่และไม้กวาดดอกอ้อ นอกจากผลิตภัณฑ์เซรามิกแล้ว ทางกลุ่มชาวบ้านในชุมชนยังได้พัฒนาสินค้าของฝากจากวัตถุดิบที่มีอยู่ในชุมชน เช่น สบู่จากสารสกัดเปลือกมังคุด สเปรย์น้ำแร่ผสมสารสกัดจากเปลือกทุเรียน รวมไปถึงต้นอ้อ พืชที่ขึ้นอยู่ตามข้างถนนก่อนเข้าหมู่บ้าน นำมาผลิตเป็นไม้กวาดดอกอ้อ ช่วยสร้างรายได้เสริมให้กับชุมชนอีกทาง

7. ทานอาหารใต้แบบบ้านๆ ราคาสบายกระเป๋า ที่ร้านสมโชค แวะทานอาหารใต้รสชาติพื้นบ้านชื่อดังของชุมชนบ้านหาดส้มแป้น ที่ขนวัตถุดิบสดๆ ในจังหวัดระนองมาปรุงเป็นเมนูเด็ดอย่างแกงส้มปลากะพงใส่ทางโชน คั่วกลิ้งหมู ปลาทอดผัดเต้าเจี้ยว ใบเหลียงผัดไข่ และเมนูพื้นบ้านตามฤดูกาลอีกมากมาย ในราคากับข้าวหลักสิบ ถึงหลักร้อยบาทต้นๆ เท่านั้น เรื่องของรสชาตินั้นไม่ต้องพูดถึง เพราะเข้มข้นกลมก่อมถึงใจแบบชาวปักษ์ใต้แน่นอน

ประมาณการค่าใช้จ่ายมื้ออาหารเที่ยงเฉลี่ย 50 – 150 บาท/ เมนู

8. ใส่หมวกคว้าเลียงไปร่อนแร่ ที่ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาการร่อนแร่ มาถึงกิจกรรมที่พวกเราหลายคนตั้งหน้าตั้งตารอคอย กับการลงไปร่อนแร่กันในลำธารธรรมชาติครั้งแรกในชีวิตที่ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาการร่อนแร่ โดยก่อนที่เราจะลงไปร่อนแร่นั้น จะมีชาวบ้านในพื้นที่ผู้ชำนาญในการร่อนแร่มาบอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของชุมชนร่อนแร่ผ่านอุปกรณ์ร่อนแร่ของแต่ละยุคสมัย รวมถึงตัวอย่างแร่ที่พบในพื้นที่ เพื่อให้เราได้รู้และเข้าใจวิถีการร่อนแร่ก่อนลงพื้นที่จริง โดยทางศูนย์ยังมีผ้าถุงลายดอกและหมวกร่อนแร่ให้กับผู้หญิงใส่ในการทำกิจกรรม จำลองวิถีการร่อนแร่ผ่านการแต่งกาย ก่อนที่จะคว้า “เลียง” ลงลำธาร ซึ่งเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการร่อนแร่ของชาวบ้าน มีลักษณะเป็นถาดไม้โค้งลึกตรงส่วนกลาง ทำจากไม้ทั้งท่อน นำมาขัดเหลาไม้ให้เป็นทรง สำหรับวิธีการร่อนแร่นั้นก็ไม่ยากแต่ก็ไม่ง่ายเลย เพียงแค่นำเลียงจุ่มน้ำตักทรายและหินที่อยู่ในลำธารสายแร่ขึ้นมา จากนั้นค่อยๆ โยกละเลงวัตถุที่อยู่ในเลียงเป็นวงกลม โดยขั้นตอนนี้จะต้องทำในที่น้ำไหลผ่านเท่านั้น หมุนวนไปเรื่อย ๆ จนกว่าเศษหินเศษทรายชิ้นใหญ่ลอยไปตามสายน้ำ เหลือแค่แร่ธาตุสีดำขนาดเล็กละเอียดมีน้ำหนักจะกองเหลืออยู่ในเลียงเป็นลำดับสุดท้าย ซึ่งมือใหม่อย่างเราก็ใช้เวลาในการหมุนละเลงกันอยู่สักพักใหญ่ จากนั้นก็นำแร่ที่ได้ไปแยกแร่ธาตุต่าง ๆ ออกผ่านเครื่องมือที่เป็นภูมิปัญญาของชาวบ้านต่อไป นับว่าเป็นประสบการณ์การท่องเที่ยวสุดพิเศษที่หาชมได้ยาก และควรค่าต่อการได้ลองมาสัมผัสเรียนรู้ด้วยตัวเองสักครั้งหนึ่งในชีวิต

ประมาณการค่าใช้จ่ายกิจกรรมสาธิตการร่อนแร่  200 บาท/ คน

9. ถ่ายรูปเท่ห์ๆ กับรถสองแถวบ้านหาดส้มแป้น ย่านชุมชนเก่า มาถึงบ้านหาดส้มแป้นทั้งที ต้องลองมาเดินเที่ยวถ่ายรูปตรงถนนหัวหลาดย่านชุมชนเก่า เพราะบ้านเรือนแถบนี้เป็นชุมชนเก่าแก่ของคนในพื้นที่ที่อาศัยอยู่มาอย่างยาวนาน บ้านเรือนยังคงเป็นบ้านไม้บางส่วน รวมถึงเอกลักษณ์ของถนนเส้นนี้อย่างรถไม้สีแดงที่วิ่งผ่านไปมาในชุมชน ซึ่งเป็นรถประจำทางระหว่างตัวเมืองระนองและบ้านหาดส้มแป้น ให้เราได้ขึ้นรถไปถ่ายรูปเท่ห์ๆ ลงรูปเช็คอินเก๋ๆ ไว้ในความทรงจำ

10. อาบน้ำแร่แช่น้ำร้อนผ่อนคลายสบายตัวที่บ่อน้ำพุร้อนธาริน สนุกกันมาทั้งวันกับกิจกรรมที่หลากหลายและคุ้มค่า ก็ได้เวลามาอาบน้ำแร่แช่น้ำร้อนผ่อนคลายสบายตัวกันสักหน่อยที่บ่อน้ำพุร้อนธาริน เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชื่อมโยงชุมชนบ้านหาดส้มแป้นที่เปิดให้นักท่องเที่ยวได้มาแช่น้ำร้อนจากตาน้ำพุร้อนธรรมชาติ โดยจะมีทั้งบ่อน้ำเย็น และ บ่อน้ำร้อน สามารถแช่สลับกันไปครั้งละ 10-15 นาที มีทั้งบ่อรวมและบ่อส่วนตัว ซึ่งล้วนแต่เน้นความสะอาดเป็นหลักเพราะมีการถ่ายเทน้ำเป็นประจำ เหมาะแก่การมาผ่อนคลายชาร์ตแบตให้ร่างกายอีกครั้งจากชีวิตที่หนักหน่วง รวมไปถึงช่วยในเรื่องของสุขภาพการปรับสมดุลร่างกาย การไหลเวียนของเลือดลม เป็นกิจกรรมที่พวกเราต่างประทับใจและอยากกลับไปที่นี่อีกครั้ง

ประมาณการค่าใช้จ่ายกิจกรรมอาบน้ำแร่แช่น้ำร้อน 150 บาท/ คน

แหล่งท่องเที่ยวเชื่อมโยง (ระยะห่างจากชุมชน)

พระราชวังรัตนรังสรรค์จำลอง (8.5 km) พิกัด : https://bit.ly/2YvRKwV

ภูเขาหญ้า (18.3 km) พิกัด : https://bit.ly/2KqLPne

พิกัดการเดินทางไปยังชุมชน

วัดหาดส้มแป้น คลิก : https://bit.ly/31LJuLc 

สำหรับผู้เดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัว บ้านหาดส้มแป้น อยู่ห่างจากตัวอำเภอเมืองระนอง ประมาณ 8 กิโลเมตร สามารถเดินทางจากถนนเพชรเกษม ขับรถตรงเข้ามาตามถนนทางหลวงหมายเลข 4005  อีกประมาณ 8 กิโลเมตร ก็จะเดินทางถึงจุดนัดพบ วัดหาดส้มแป้น

สำหรับผู้เดินทางโดยรถสาธารณะ สามารถเดินทางมาจังหวัดระนองได้ทั้งรถโดยสารประจำทางและสนามบินระนอง จากนั้นนั่งรถสองแถวไม้จากตัวเมืองระนอง มาลงที่วัดหาดส้มแป้น หรือ สามารถติดต่อรถรับส่งของทางชุมชนให้มารับโดยตรงได้ที่สนามบินและตัวเมืองจังหวัดระนอง ตามราคาเหมาไปกลับตลอดทริปที่ตกลงกับทางชุมชน

ติดต่อผู้ประสานงานการท่องเที่ยวโดยชุมชน และที่พักโฮมสเตย์ได้ที่

คุณสุรีย์พร สรรพกุล (จ๋าจ้า) โทร. 080–040–2425

Facebook page : บ้านหาดส้มแป้น BaanHatsompaen